Ögeler etikete göre görüntüleniyor: Çizimde Başarılı resim Öğretmenleri

0322 459 37 37

0532 165 2 000

0545 200 222 0

Kitle iletişim araçları içinde popüler kültürü en fazla yayan, onu en hızlı ve en etkin sunan araç kuşkusuz televizyondur. Televizyon popüler kültür ürünlerini izleyicinin düş dünyasına sokar ve onda bir kaçış ve doyum hissi yaratır. Bireyin benliğini besler; egosunu tatmin eder.

Çalışmanın bu bölümünde, yukarıda bahsettiğimiz noktalardan yola çıkarak öncelikle bir kitle iletişim aracı olarak televizyon ele alınarak; popüler kültür ve televizyon ilişkisi-etkileşimi televizyonda kullanılan görüntü ve söylem doğrultusunda değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Sanat yapıtlarını çözümlemek için değişik yollar kullanılır. Bir resmin fiziksel ögelerini ele alarak yapılan bir incelemede beş önemli ögeyle karşı karşıya kalınır. Bunlar çizgi, ışık-gölge, kompozisyon, mekân ve renktir. Desen çalışmalarında da aynı ögeler önemini korumaktadır. Desen her ne kadar renksiz resimler olarak algılansa da renkli desenler de çalışmak mümkündür.

Örneğin; Degas desenlerini renkli çalışmayı tercih etmiştir (Görsel 76). Çizgi, kompozisyon, ışık-gölge ve mekân desenin sınırlarını belirleyerek bir uyum içinde düzenlenmesini gerektirir. Kompozisyonun düzenlenmesi ışık-gölge ile beraber sağlanır.

Işık-gölge nesnemekân ilişkisini sağlamada önemlidir. Estetik elemanların düzeni sanatçının özgünlüğü ve yaratıcılığı ile anlam kazanır. Sanat tarihi sürecinde de bu elemanlar farklı değerlendirilerek kompozisyonlar oluşturulmuştur. Bu elemanların farklı yaklaşımlarla bir araya getirilmesi sanatta üslupların oluşmasına neden olmuştur. Bu farklılıklar sanat dönemlerinin ya da akımlarının biçimsel yönden ayırt edilmesini de sağlamıştır.

Michelangelo'nun Adem'i sanatçının üstün anatomi bilgisini; güçlü erillikle zarafeti ve güzelliği birleştiren, son derece iyi bir şekilde dengelenmiş bir eserde gösteriyor. Sanatçının çizimlerini ve heykellerini dikkatli bir şekilde incelerseniz, insan figürünün yapısı hakkında daha fazla bilgiye sahip olursunuz. Michelangelo çizimlerinde kas sistemini göstermekten hoşlanıyordu; bu nedenle hatlar belirgin ve kolayca kopyalanabilir nitelikte.

Sanatçının eserlerini inceleme ve birinci elde kopyalama fırsatınız yoksa, bu eserlerin fotoğraflarını edinin ve fotoğraflar üzerinden çalışın.

İnsan figürünün farklı konumlarda sunduğu olanaklardan bazılarını inceledikten sonra şimdi sıra Velasquez'in 'Rokeby Venüs' isimli ünlü klasik figür resminden çizim yapmaya geldi; çiziminizin boyutluluk duygusunu artırmak için ton kullanın.

Işık kaynağının yönüne dikkat edin; bu yön gövdenin şeklinin ne durumda olduğu konusunda size fikir verecektir. Başlangıçta her şeyi olabildiğince basit düşünün ve 'güzel' bir çizim yapmaya çalışmayın. Gerçekten güzel olan çizimler gördüğünüz gerçekliği ifade eden çizimlerdir.

1. Oranların doğru olmasına dikkat ederek ana çevre çizgisini çizin. Omurganın, omuzların ve kalçaların hatlarına dikkat edin. Vücudun boy ve en uzunlukları arasındaki orantıyı ve başın vücut boyuyla orantısını kontrol edin. Boyun, bilek, ayak bileği ve diz kalınlıklarına özellikle dikkat edin. Bu kısımlar kendilerinin üstündeki veya altındaki kısımlardan daha dar olmalıdır.

2. Uzuvların, gövdenin ve başın şeklini nihai forma kavuşturun. Sonra kas şekillerini çizin ve ana ton veya gölgeleme alanlarını belirleyin.

3. Koyu ve açık tonlarda dikkatli bir şekilde biçim vererek formu gösterin. Bazı alanlar, özellikle de en geride kalan noktalar oldukça koyu. Vurgulu noktalar veya açık renkli alanlar ise doğrudan ısık kaynağına bakan yüzeylerdir ve diğer alanlara oranla epey açık tonda gözükmelidir.

Ton uygulamasını tamamladıktan sonra artalana ton ekleyerek figürünüze içinde varolacağı bir mekân sunun. Işık alan, güçlü olarak tasvir edilmiş alanları öne çıkartan ve üç boyutluluk etkisini artıran bu yöntem çiziminizin gücünü artırır.

Bu okul, H. Marcuse ve özellikle E. Fromm ile Psiko-analize kültürel açıklama getirmişlerdir. Frankfurt Okulu, akademik alanda, kitle kültürünün ortaya çıkması ve popülerliğin ticarileşmesi; popülerin standartlaşması; fabrikasyon ve tek boyutlu ürünlerin ortaya çıkması; moda ve reklamcılığın, medyanın, kısaca bilinç endüstrilerinin toplumda egemenlik kurması; popüler kültüre karşı direnme yerine, kitleler üzerindeki bu kültürün köleleştirici etkisi üzerinde durmuştur.

Frankfurt Okulu düşünürleri popüler kültür ve kültür endüstrilerinin ürünlerinin ve ideolojik içeriklerinin kapsamlı eleştirilerini yapmışlardır (Köse, 2001). Frankfurt Okulu’na göre, popüler kültür kavramı ideolojik bir biçimde kullanılmaktadır. Çünkü kültür endüstrisi gerçek bir kültür değil, şeyselleşmiş bir kalıp kültür üretmektedir.

Frankfurt Okulu öğretisine göre popüler kültür ürünleri gerçeklik ile uyuşmayı ve yaşama yeniden biçim vermekten geri durmayı telkin eden bir yapıdadır.

Bu okul, H. Marcuse ve özellikle E. Fromm ile Psiko-analize kültürel açıklama getirmişlerdir. Frankfurt Okulu, akademik alanda, kitle kültürünün ortaya çıkması ve popülerliğin ticarileşmesi; popülerin standartlaşması; fabrikasyon ve tek boyutlu ürünlerin ortaya çıkması; moda ve reklamcılığın, medyanın, kısaca bilinç endüstrilerinin toplumda egemenlik kurması; popüler kültüre karşı direnme yerine, kitleler üzerindeki bu kültürün köleleştirici etkisi üzerinde durmuştur.

Frankfurt Okulu düşünürleri popüler kültür ve kültür endüstrilerinin ürünlerinin ve ideolojik içeriklerinin kapsamlı eleştirilerini yapmışlardır (Köse, 2001). Frankfurt Okulu’na göre, popüler kültür kavramı ideolojik bir biçimde kullanılmaktadır. Çünkü kültür endüstrisi gerçek bir kültür değil, şeyselleşmiş bir kalıp kültür üretmektedir. Frankfurt Okulu öğretisine göre popüler kültür ürünleri gerçeklik ile uyuşmayı ve yaşama yeniden biçim vermekten geri durmayı telkin eden bir yapıdadır.

Aşağıdaki çizimlerin her birinde farklı çizgiler ve tonlar kullanılmıştır. Bu iki teknik öğe arasın-daki denge farklı etkiler doğurur.

1. Bu çizimde çizgiler temel alınıyor, formun dış hattında asgari düzeyde gölgeleme kullanılarak şekiller güçlendiriliyor. Çevre çizgisi keskin ve belirgin, çapraz tarama olmasa bile anlamlı.

2. Bu figürde dış kenar çok daha az keskin olarak belirtilmiş ama hacim etkisi çok daha büyük. Işığı arkadan alacak şekilde ayakta duran bu figür neredeyse hiçbir çevre çizgisi olmadan çizilmiş. Farklı koyuluktaki kurşunkalem tonlaması blokları kullanılarak figürün ana şekli verilmiş ve sadece bazı detayları vurgulamak için çevre çizgisi kullanılmış. Kolların, bacakların ve eteğin kenarlarındaki küçük ışık alanları figürün yuvarlak cismini gösteriyor ve onun bir siluet gibi görünmesini engelliyor.

Bu profil neredeyse hiçbir ton ve çevre çizgisi uygulanmadan gevşek hatlarla çizilmiş. Başın çevresindeki çizgiler kızın gençliğe has yaşam sevincini lirik bir şekilde ifade ediyor.

Bu tekniği, başın koyu kurşunkalem darbeleriyle gölgelendirildiği aşağıdaki çizimde kullanılan teknikle karşılaştırın.

Burada baş koyu kurşunkalem darbeleriyle gölgelendirilmiş ve güçlü tonlar uygulanmış. Koyu tonlar kara kara düşünme atmosferini ve bakışlardaki belirgin kaygıyı güçlendiriyor. Göremediğimiz bir şeyi düşünüyor gibi.

Tarihsel olarak, kitle iletişim araçlarının en yenisi ve en güçlüsü 1952’de siyah-beyaz olarak başlayıp, daha sonra renkli yayına geçen televizyondur. Televizyon, belki de o güne dek hayal bile edilemeyecek denli bir etkileşim ağı kurarken, “kültür” olgusunu da direkt olarak etkilemiş ve popüler kültür diye adlandırdığımız kültür egemenliğini yavaş yavaş ilan etmeye başlamıştır.

Ahmet Oktay (1987: 8) popüler kültürün giderek kitle kültürü tarafından emilmesi ve kitle iletişim araçlarının, özellikle televizyonun yaygınlaşarak kırsal kesimi de kuşatmasının, siyasal sonuçları da olan gelişmelere yol açtığını belirtmektedir.

Sanat eğitiminin öneminin ve gerekliliğinin bilinmesi bu konuda atılacak yapıcı adımların ilkidir. Bu nedenle Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu ve Yüksek Öğretim Kurumu sanat eğitiminin çocuğa ve gence kazandırdığı değerleri göz önüne alarak eğitimin her aşamasında programlarda gerektiği kadar yer almasını sağlamalıdır. Ülkemizde eğitim denilince ilk önce akla gelen matematik-fen eğitimidir. Oysa ki bir çocuğun gelişiminde matematik eğitimi kadar sanat eğiti mi de önemlidir.

Özellikle tıp alanındaki gelişmeler, beyin ile ilgili araştırmalar göstermiştir ki, beynin sağ ve sol yarımküreleri çeşitli özellikler taşımaktadır. Beynin sol yarımküresi sözel, çözümsel (analitik), sayısal, mantıksal, akılcı düşünme biçimlerini geliştirirken, sağ yarımküresi sözel olmayan, sentezci, akılcı olmayan, sezgisel düşünme biçimlerine yöneliktir. Eğer bir öğretim programı tek yönlü oluşturulursa çocuğun/gencin gelişimi yarım kalır. Çocuğun hangi alanda olursa olsun yaratıcılığının ve başarısının artması için programda sağ yarım küresinin gelişmesine yönelik dersler olması gerekir.

Eğitimin her aşamasında amacına uygun bir sanat eğitimi, nitelikli sanat eğitimcileri ile mümkündür. Okul öncesinden üniversiteye kadar sanat eğitimi eğitimin her aşamasında gerektiği kadar yerini almalıdır.

Ülkemizde genellikle ilköğretim birinci kademede sanat eğitimi dersleri sınıf öğretmenleri tarafından verilmektedir. Bu nedenle sınıf öğretmenleri eğitim- öğretim süreçlerinde, çocuğun çizgisel gelişimi, sanat eğitiminin önemi ve gerekliliği, müzede eğitim, öğrencilerine seviyelerine uygun neler yaptırabilecekleri ve zarar vermeden nasıl yönlendirebilecekleri ile ilgili teorik ve uygulamalarla bilgi sahibi olmalıdır.

Elbette sınıf öğretmenlerinden iyi birer sanatın uygulayıcıları olmalarını beklemiyoruz; ancak, sanat eğitiminin önemi ve gerekliliğini anlamak ve öğrencilerini bu tür etkinliklere yönlendirerek desteklemek her sınıf öğretmeninin yapması gereken davranış şekli olmalıdır.