Ögeler etikete göre görüntüleniyor: Çizim Kalemleri Nereden Satılıyor

Sanat yapıtlarını çözümlemek için değişik yollar kullanılır. Bir resmin fiziksel ögelerini ele alarak yapılan bir incelemede beş önemli ögeyle karşı karşıya kalınır. Bunlar çizgi, ışık-gölge, kompozisyon, mekân ve renktir. Desen çalışmalarında da aynı ögeler önemini korumaktadır. Desen her ne kadar renksiz resimler olarak algılansa da renkli desenler de çalışmak mümkündür.

Örneğin; Degas desenlerini renkli çalışmayı tercih etmiştir (Görsel 76). Çizgi, kompozisyon, ışık-gölge ve mekân desenin sınırlarını belirleyerek bir uyum içinde düzenlenmesini gerektirir. Kompozisyonun düzenlenmesi ışık-gölge ile beraber sağlanır.

Işık-gölge nesnemekân ilişkisini sağlamada önemlidir. Estetik elemanların düzeni sanatçının özgünlüğü ve yaratıcılığı ile anlam kazanır. Sanat tarihi sürecinde de bu elemanlar farklı değerlendirilerek kompozisyonlar oluşturulmuştur. Bu elemanların farklı yaklaşımlarla bir araya getirilmesi sanatta üslupların oluşmasına neden olmuştur. Bu farklılıklar sanat dönemlerinin ya da akımlarının biçimsel yönden ayırt edilmesini de sağlamıştır.

Michelangelo'nun Adem'i sanatçının üstün anatomi bilgisini; güçlü erillikle zarafeti ve güzelliği birleştiren, son derece iyi bir şekilde dengelenmiş bir eserde gösteriyor. Sanatçının çizimlerini ve heykellerini dikkatli bir şekilde incelerseniz, insan figürünün yapısı hakkında daha fazla bilgiye sahip olursunuz. Michelangelo çizimlerinde kas sistemini göstermekten hoşlanıyordu; bu nedenle hatlar belirgin ve kolayca kopyalanabilir nitelikte.

Sanatçının eserlerini inceleme ve birinci elde kopyalama fırsatınız yoksa, bu eserlerin fotoğraflarını edinin ve fotoğraflar üzerinden çalışın.

Bu okul, H. Marcuse ve özellikle E. Fromm ile Psiko-analize kültürel açıklama getirmişlerdir. Frankfurt Okulu, akademik alanda, kitle kültürünün ortaya çıkması ve popülerliğin ticarileşmesi; popülerin standartlaşması; fabrikasyon ve tek boyutlu ürünlerin ortaya çıkması; moda ve reklamcılığın, medyanın, kısaca bilinç endüstrilerinin toplumda egemenlik kurması; popüler kültüre karşı direnme yerine, kitleler üzerindeki bu kültürün köleleştirici etkisi üzerinde durmuştur.

Frankfurt Okulu düşünürleri popüler kültür ve kültür endüstrilerinin ürünlerinin ve ideolojik içeriklerinin kapsamlı eleştirilerini yapmışlardır (Köse, 2001). Frankfurt Okulu’na göre, popüler kültür kavramı ideolojik bir biçimde kullanılmaktadır. Çünkü kültür endüstrisi gerçek bir kültür değil, şeyselleşmiş bir kalıp kültür üretmektedir.

Frankfurt Okulu öğretisine göre popüler kültür ürünleri gerçeklik ile uyuşmayı ve yaşama yeniden biçim vermekten geri durmayı telkin eden bir yapıdadır.

Aşağıdaki çizimlerin her birinde farklı çizgiler ve tonlar kullanılmıştır. Bu iki teknik öğe arasın-daki denge farklı etkiler doğurur.

1. Bu çizimde çizgiler temel alınıyor, formun dış hattında asgari düzeyde gölgeleme kullanılarak şekiller güçlendiriliyor. Çevre çizgisi keskin ve belirgin, çapraz tarama olmasa bile anlamlı.

2. Bu figürde dış kenar çok daha az keskin olarak belirtilmiş ama hacim etkisi çok daha büyük. Işığı arkadan alacak şekilde ayakta duran bu figür neredeyse hiçbir çevre çizgisi olmadan çizilmiş. Farklı koyuluktaki kurşunkalem tonlaması blokları kullanılarak figürün ana şekli verilmiş ve sadece bazı detayları vurgulamak için çevre çizgisi kullanılmış. Kolların, bacakların ve eteğin kenarlarındaki küçük ışık alanları figürün yuvarlak cismini gösteriyor ve onun bir siluet gibi görünmesini engelliyor.

Bu profil neredeyse hiçbir ton ve çevre çizgisi uygulanmadan gevşek hatlarla çizilmiş. Başın çevresindeki çizgiler kızın gençliğe has yaşam sevincini lirik bir şekilde ifade ediyor.

Bu tekniği, başın koyu kurşunkalem darbeleriyle gölgelendirildiği aşağıdaki çizimde kullanılan teknikle karşılaştırın.

Burada baş koyu kurşunkalem darbeleriyle gölgelendirilmiş ve güçlü tonlar uygulanmış. Koyu tonlar kara kara düşünme atmosferini ve bakışlardaki belirgin kaygıyı güçlendiriyor. Göremediğimiz bir şeyi düşünüyor gibi.

Televizyon daha çok eğlence amacıyla kullanılan bir araçtır. İnsanların iş dışında kalan boş zaman dilimini ve daha önce başka etkinliklere ait olan alanları doldurmaktadır. Bu durum, insanın kendisine ait olan zamanların televizyon tarafından kolonileştirilmesi biçiminde algılanabilir.

Popüler kültürün hayatın her alanına girmesiyle bugün artık iyice anlaşılmıştır ki, özellikle televizyon, küçük tartışma topluluklarının oluşmasını engellemekte, boş zamanlarında insanların birbirleriyle oturup ciddi bir şeyler konuşmalarını, aralarında fikir ve kanaat alışverişinde bulunmalarını sınırlamaktadır.

Tüm bu olumsuzluklara sebep olarak televizyonun iyi bir eğitim aracı olmaması, bireyi özel sorunlarında, umutlu ya da umutsuz anlarında aydınlatmak veya yol göstermek yerine, onlara aldatıcı ve oyalayıcı yollar sunması gösterilmektedir.

Düz çizgilerin durgunluk etkisine karşılık; eğri çizgiler, eğrilikleri arttıkça dinamizm, hareket duygusu uyandırırlar. Hareket; düzlükten, kararlılıktan kurtulup eğriliğe, eğrilip bükülmeye, boyuna yer, mekan değiştirmeye yönelmek olduğuna göre, eğri çizgilerde de, ne düzende kullanılırsa kullanılsınlar, boyuna kıpırdama, hareketlenme etkisi uyandırırlar. Bir çizgi ne kadar eğrilip bükülürse tıpkı deniz dalgaları gibi o nispette canlılık, kıpırdanma duygusu uyandırır.

Meslek hayatımız boyunca yaşadığımız deneyimlerde bizlerle birlikte olan, bizlere kendimizi yenilememiz, daima aktif tutmamız için güç veren, gururla, güvenle gelecek nesilleri emanet edebileceğimiz sevgili öğrencilerimize; meslek taşımız Aydın ERKEK’E; bizlerin yetişmesinde emeği geçen ailelerimize ve tüm öğretmenlerimize teşekkür ediyoruz.

Tüm bilimsel ve sanatsal çalışmalarımız sürecinde bizimle birçok sıkıntı, mutluluk ve heyecanı birlikte yaşayan, bazen uzun çalışma dönemlerinde haklı olarak bize sitem eden, ama her zaman bizi destekleyen, yönlendiren, varlığıyla mutlu eden biricik oğlumuz Ata BUYURGAN’A da teşekkür ediyoruz.

Etkili bir sanat eğitimi etkinliği, yeterli programlar geliştirilmesi kadar onu uygulayacak olan öğretmenlerin, sanat eğitimcilerinin gerekli bilgi ve anlayış ile donatılmış olmalarına bağlıdır. Yararlı bir sanat eğitimi programı geliştirecek olanın, sağlam bir sanat felsefesi bilgisinden hareket etmesi zorunludur.

Öğret menin böyle bilgilere sahip olmasından çok öncelikle sanat etkinliğinin yararına inanması, böyle bir anlayışı geliştirmiş olması gerekir.

Eğitimin her aşamasında amacına uygun bir sanat eğitimi, nitelikli sanat eğitimcileri ile mümkündür. Okul öncesinden üniversiteye kadar sanat eğitimi eğitimin her aşamasında gerektiği kadar yerini almalıdır.

Ülkemizde genellikle ilköğretim birinci kademede sanat eğitimi dersleri sınıf öğretmenleri tarafından verilmektedir. Bu nedenle sınıf öğretmenleri eğitim- öğretim süreçlerinde, çocuğun çizgisel gelişimi, sanat eğitiminin önemi ve gerekliliği, müzede eğitim, öğrencilerine seviyelerine uygun neler yaptırabilecekleri ve zarar vermeden nasıl yönlendirebilecekleri ile ilgili teorik ve uygulamalarla bilgi sahibi olmalıdır.

Elbette sınıf öğretmenlerinden iyi birer sanatın uygulayıcıları olmalarını beklemiyoruz; ancak, sanat eğitiminin önemi ve gerekliliğini anlamak ve öğrencilerini bu tür etkinliklere yönlendirerek desteklemek her sınıf öğretmeninin yapması gereken davranış şekli olmalıdır.